ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ
ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ
Η Κομοτηνή αποτελεί την Ιθάκη που ο Κ. Καραθεοδωρή επιστρέφει όπως κατέληξε από μία Οδύσσεια να είναι η ανάδειξη του μεγάλου Έλληνα μαθηματικού, του μεγαλύτερου από την αρχαιότητα.
Το μουσείο Καραθεοδωρή αποτελεί τον «θρόνο» του άρχοντα της επιστήμης. Από αυτό θα εκπέμπει στο εξής την λάμψη της δόξης του γιατί όπως είπε ο ακαδημαϊκός και φίλος του Γιώργος Ιωακείμογλου την μέρα του θανάτου του «Ό,τι παρήλθε πέρασε μα αν είχε λάμψη δυνατή και πάλι θα φωτίζει».
Το μουσείο λοιπόν που φιλοξενεί τα αρχεία, το έργο, τα προσωπικά του αντικείμενα και τις οικογενειακές φωτογραφίες του μεγάλου επιστήμονα, θα φωτίζει ως φάρος γνώσης και θα διακτινίζεται σ’ όλο τον κόσμο θυμίζοντας πως το αρχαίο ελληνικό πνεύμα των μαθηματικών του Αρχιμήδη, Πυθαγόρα, Ευκλείδη και τόσων άλλων σπουδαίων μαθηματικών, είναι αθάνατο και ξαναζωντανεύει με την πένα του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, για να συμπληρώσει έτσι και με άλλες σελίδες την ένδοξη ιστορία των αρχαίων Ελλήνων Μαθηματικών.
Το μουσείο όμως αναδεικνύεται και σε χώρο παιδείας που έρχεται να καλύψει το έλλειμα της ύπαρξης του Καραθεοδωρή και των θεωρημάτων του από τα σχολικά εγχειρίδια. Έτσι δεκάδες σχολεία που επισκέπτονται κάθε χρόνο το μουσείο έχουν την ευκαιρία να μάθουν για το έργο και τα επιτεύγματα του μεγάλου Έλληνα μαθηματικού του 20ου αιώνα και να νοιώσουν περήφανοι οι μαθητές για αυτήν την υπέροχη κληρονομιά, η οποία αφ’ ενός τους ανήκει και αφ’ ετέρου είναι αδαπάνητος ο θησαυρός, οπότε έχουν την ευκαιρία να ωφεληθούν από την χρήση του. Πληροφορούμαστε διαρκώς πως τα παιδιά που επισκέπτονται το μουσείο εμπνέονται και δημιουργούν εκδηλώσεις για τον σπουδαίο Έλληνα Μαθηματικό και κάνουν περήφανους τους δασκάλους τους και εμάς. Πραγματικά τα παιδιά γίνονται φορείς του πολιτισμού με αφετηρία τα Μαθηματικά και τον Καραθεοδωρή. Δεν θα υπήρχε κάτι καλύτερο που θα μας έκανε να νοιώσουμε πως πετύχαμε τους στόχους ίδρυσης αυτού του μοναδικού στον κόσμο μουσείου.
Αυτό τώρα που μπορεί στη συνέχεια να γίνει με την μετεγκατάστασή του μουσείου πλέον ευρύχωρο και αξιόλογο χώρο, είναι να γίνει το μουσείο Καραθεοδωρή ένας ζωντανός και διαδραστικός φορέας πολιτισμού με εκθέσεις επιστημονικού περιεχομένου, πνευματικά συμπόσια, διαλέξεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, προβολές προηγμένων ντοκιμαντέρ της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας, δημιουργία και παρουσίαση project από τους μαθητές και άλλους.
Οι εντυπώσεις των επισκεπτών του μουσείου, ανθολόγιο των οποίων παραθέτουμε στη συνέχεια, αποτελούν παρακαταθήκη και κίνητρο να συνεχίσουμε.
Αθανάσιος Λιπορδέζης
Μουσείο Καραθεοδωρή και Ερευνητικό Κέντρο
Το Μουσείο Καραθεοδωρή αποδεικνύει μόνο και μόνο από την ύπαρξή του πόσο σημαντικό είναι για την περιοχή της Θράκης. Το ζήτημα της λειτουργίας του, δίχως να μετατραπεί ακόμα σε ανατολικό ζήτημα, δείχνει πόσο αναγκαίο είναι. Το όραμα του Μουσείου αναγκάζει τους ερευνητές και τους πολιτικούς να δημιουργήσουν επαφές με διάφορους φορείς του κόσμου για να αναλύσουν και να συνθέσουν το έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Μέσα σε αυτό το σχετικά εξειδικευμένο πλαίσιο επέτρεψε να γίνουν ανακαλύψεις που εμπλουτίζουν την κατανόησή μας όσον αφορά στο μαθηματικό του έργο. Μας ωθούν επιπλέον να διερευνήσουμε και να αναδιπλώσουμε τις γνωστικές μας δυνάμεις έτσι ώστε να ενσωματώσουμε το έργο του στο μαθηματικό και διπλωματικό υπόβαθρο του Αλεξάνδρου Καραθεοδωρή. Συνεπώς, ο ίδιος ο Κωνσταντίνος λειτουργεί ως ένα συμβολικό πρόσχημα για μια γενικότερη έρευνα του χώρου και του χρόνου. Το δίκτυο Καραθεοδωρή αλλάζει τη στατική εικόνα που έχουμε για τους Έλληνες στις αρχές της εξέλιξης της ελληνικής οντότητας. Συσχετίζεται και με το έργο του Ρήγα Φεραίου, με την δράση του Παύλου Μελά, με τις ριζοσπαστικές ιδέες του John Argyris και γενικότερα με την ιστορία μας. Το Μουσείο Καραθεοδωρή δεν παρουσιάζεται πλέον ως ένα παραδοσιακό και προσωπικό μουσείο. Δεν θα είχε νόημα. Το Μουσείο Καραθεοδωρή λειτουργεί ήδη ως ένα ερευνητικό κέντρο. Και είναι το έργο του που παράγει την οντότητά του. Δεν περιμένει τίποτα από τους άλλους. Όλα θα γίνουν με το Μουσείο και για το Μουσείο. Ως κέντρο μελετών, το όραμα του Μουσείου ελκύει ήδη τους ερευνητές. Οι επαφές που γίνονται μέσω διαδικτύου μάς επιτρέπουν τώρα να εξετάζουμε πολυπλευρικά το έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Το Μουσείο είναι από μόνο του ένας πόλος έλξης που προσφέρει ήδη στην περιοχή της Θράκης. Διότι το θέμα του δεν είναι η αναπαράσταση του παρελθόντος, μα η προσφορά του παρελθόντος στο μέλλον. Και αυτό το μέλλον δεν είναι μόνο της Θράκης, είναι και των παιδιών της Θράκης που έχουν πια ένα πρότυπο διεθνούς εμβέλειας. Το έργο του Καραθεοδωρή έχει αγγίξει διάφορες πτυχές των μαθηματικών. Όμως η ανάδειξή του μέσω του Μουσείου αγγίζει όλα τα Μαθηματικά και την ιστορία τους. Μπορεί η πολιτεία όπως και παλαιότερα να μην έχει αντιληφθεί την αξία του έργου του. Όμως το Μουσείο με το όραμά του, που ήταν καθαρά ουτοπικό πριν μερικούς μήνες, δείχνει την ιερά οδό. Εναπόκειται σε μας να αποτελέσει η Θράκη ένα κομβικό σημείο του βαλκανικού χώρου. Η ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλάζει ήδη τα δεδομένα. Και το Μουσείο Καραθεοδωρή είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος έλξης των παιδιών που είναι ταλαντούχα στα Μαθηματικά. Διότι το καθένα θα θελήσει να δει και να ζήσει την ιστορία του μεγαλύτερου Έλληνα Μαθηματικού των σύγχρονων χρόνων.
Ν. Λυγερός
Οι Καραθεοδωρήδες ως εθνικός θησαυρός
Το θέμα του Καραθεοδωρή δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται. Όταν μελετάμε το έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, δεν κατανοούμε αμέσως το βάθος του, αλλά βλέπουμε την αξία του. Αυτή είναι τόσο προφανής που δεν υπάρχει επιστήμονας να την αμφισβητήσει. Όπως και στη μουσική που δεν μπορούμε ν’ αμφισβητήσουμε την αξία του Mozart. Όμως το θέμα του Καραθεοδωρή, αν θέλουμε να διατηρήσουμε την αναλογία στη μουσική, μοιάζει περισσότερο με τον Bach ή με τον Strauss παρά με τον Mozart. Διότι δεν υπάρχει μόνο ένας Καραθεοδωρής που να είναι αξιόλογος. Σίγουρα, στον μαθηματικό τομέα, ξεχωρίζει ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Όμως η γνώση δεν αποτελείται αποκλειστικά από αυτόν τον τομέα. Και όταν την κοιτάζουμε σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο, δεν μπορούμε να μην αντιληφθούμε το έργο άλλων Καραθεοδωρήδων όπως π.χ. ο Αλέξανδρος και ο Στέφανος. Η εμβέλεια του γένους Καραθεοδωρή φαίνεται τόσο μεγάλη που θα χρειαστούν δεκάδες ερευνητές για να μελετήσουν το βάθος της προσφοράς τους στη γνώση, αλλά και στον ελληνισμό. Το θέμα δεν είναι γενικό όπως φαίνεται. Υπάρχουν χειροπιαστά σημεία που είναι σημεία αναφοράς για το έργο τους. Μόνο και μόνο για τον Αλέξανδρο Καραθεοδωρή τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά: η Συνθήκη του Βερολίνου, η Ηγεμονία της Σάμου, η Διοίκηση της Κρήτης, οι Ανατολικές μελέτες είναι μερικά από αυτά τα χαρακτηριστικά στοιχεία. Το καθένα είναι μία συμβολή και για τη γνώση και για τον ελληνισμό. Κατά συνέπεια, οι Καραθεοδωρήδες ως εθνικός θησαυρός είναι μια πρόκληση για την Ελλάδα και ειδικά για τη Θράκη, η οποία πρέπει να λειτουργήσει ως κεντρικός κόμβος για τα Βαλκάνια. Οι Καραθεοδωρήδες δεν είχαν μια ελλαδοκεντρική προσέγγιση. Ο κόσμος τους ήταν μόνο και μόνο ο ελληνισμός. Και τα Βαλκάνια δεν είχαν τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές των γραφειοκρατών. Με άλλα λόγια, η ύπαρξή τους και το έργο τους μας δείχνουν νοητικά σχήματα που πρέπει ν’ ακολουθήσουμε, αν θέλουμε πραγματικά να αναδείξουμε τη Θράκη μας. Το θέμα του Καραθεοδωρή δεν μπορεί να είναι τοπικό, ούτε κομματικό κι ούτε πολιτικό. Ένας εθνικός θησαυρός δεν αντέχει αυτές τις μικρότητες. Χρόνια οι Καραθεοδωρήδες πάλευαν για την Ελλάδα και τον ελληνισμό δίχως να έχουν την ανάλογη αναγνώριση. Τώρα επιτέλους, η ανάδειξή τους έχει αρχίσει. Δεν πρέπει, όμως, να σταματήσει επειδή υπάρχουν τοπικιστικά αντανακλαστικά. Το Μουσείο Καραθεοδωρή είναι πλέον έτοιμο ως κτήριο. Και κάθε μέρα έρευνας το εφοδιάζει με νέα στοιχεία. Το όραμα γίνεται σιγά-σιγά μια πραγματικότητα και το αντιλαμβάνεται πλέον όλη η Θράκη. Και το έργο υλοποιεί ιδέες που είχαν οι ίδιοι οι Καραθεοδωρήδες.
Ν. Λυγερός